Ipu

Tusitala e uiga i Lanu pa'u ma le eseese o tagata: eseese uma ae tutusa

 

I lo tatou lalolagi e tumu i eseesega, e taua le manatua e ui ina tatou eseese i le tele o itu, ae e tutusa i tatou o ni tagata soifua. E tofu le tagata ma ona foliga vaaia, o lana aganuu, o lana lava tapuaiga ma lona lava poto masani i le olaga, ae o nei mea e le mafai ai ona tatou maualalo pe maualuga atu nai lo isi. E tatau ona tatou aoao e talisapaia ma faamanatu le eseesega o tagata ma ia faapalepale io tatou eseesega.

O se vaega tele o le eseesega o tagata e faʻatusalia e lanu paʻu. I se lalolagi e masani ona faʻamasinoina tagata i le lanu o latou paʻu, e taua le manatua o lanu uma e matagofie ma tutusa. E leai se tasi e tatau ona fa'ailoga tagata pe mafatia ona o le lanu o latou pa'u. Nai lo o lea, e tatau ona tatou taulaʻi atu i uiga tāua ma uiga o tagata taʻitoʻatasi, ae lē o foliga vaaia faaletino.

Ae ui i lea, e ui lava i le alualu i luma ua faia i le taliaina o le eseesega o tagata, o le faʻailoga lanu ma le faʻailoga lanu paʻu o loʻo tumau pea se faʻafitauli ogaoga i totonu o lo tatou sosaiete. E taua le tauina o nei faʻafitauli e ala i le aʻoaʻoina ma faʻalauiloa tagata. E tatau ona tatou mautinoa ua iloa e tagata uma e tutusa i tatou uma ma e tatau ona tatou taulimaina tagata taʻitoʻatasi ma le faʻaaloalo ma le agaalofa.

E le gata i lea, o le eseesega o tagata e le gata i le lanu o le paʻu, ae faʻapea foʻi ma isi vaega o le olaga, e pei o aganuu, tapuaiga, faʻafeusuaiga, itupa, ma isi mea. E taua le aʻoaʻoina e talisapaia ma faʻamanatuina nei eseesega uma aua latou te faʻatamaoaigaina ai o tatou tagata soifua ma faigata. Soo se aganu'u, tapuaiga po'o nu'u e iai a latou tu ma aga e tatau ona fa'aaloalo ma fa'atauaina.

O tagata soifua uma e tulaga ese ma ese mai isi, ma o lenei eseesega e tatau ona talisapaia ma faʻaaloalogia. E tofu le tagata ma ona lava uiga, tu'inanau, tomai ma aafiaga o le olaga e tulaga ese ai ma fa'apitoa. O nei eseesega e mafai ona fesoasoani ia i tatou e aoao mai le tasi i le isi ma faatamaoaigaina e le tasi le isi. I le taimi lava e tasi, e tatau ona tatou manatua e tutusa i tatou uma i luma o le tulafono ma e tatau i tagata uma ona feutagaʻi ma le faʻaaloalo ma le mamalu.

E iai le aia tatau a tagata uma i lona sa'olotoga patino ma le sa'olotoga e fa'aalia, pe afai latou te le solia ai aia tatau ma saolotoga o isi. O eseesega fa'ale-aganu'u, lotu, itupa po'o fa'afeusuaiga e le tatau ona avea ma fa'apogai o le fa'ailoga tagata po'o le ita. Nai lo lena, e tatau ona tatou taulai atu i tulaga taua ma mataupu faavae tatou te fefaasoaaʻi ma galulue faʻatasi e fausia se sosaiete lelei ma saʻo mo tagata uma.

E iai le aia tatau a tagata uma e maua ai a'oa'oga, soifua maloloina ma avanoa tutusa mo galuega ma le atina'eina o le tagata lava ia. E le tatau ona avea feeseesea'iga i le va fealoa'i ma le tamaoaiga ma fa'alavelave i a tatou taunu'uga patino po'o fa'apolofesa. E tatau ona tatou tau faasaga i le le tutusa o agafesootai ma uunaia le lotogatasi ma le felagolagomai ina ia mautinoa tatou te maua uma le avanoa e ausia ai o tatou gafatia.

Ma le mea mulimuli, e tatau ona tatou manatua o i tatou uma o tagata ma e tutusa tagata i totonu ia i tatou. E ui ina eseese i tatou i le tele o itu, tatou te oo uma lava i le olioli ma le faanoanoa, alofa ma alofagia, ma manaomia le alofa, agaalofa ma le malamalama. O le malamalama ma le taliaina e le tasi o le isi e tutusa i le taua ma le mamalu e mafai ona avea ma laasaga taua muamua i le fausiaina o se lumanaʻi manuia mo tagata uma.

I le faaiuga, o le eseesega o tagata o se vaega taua o lo tatou lalolagi ma e tatau ona tatou mitamita ai. E tofu le tagata ma o latou uiga ma uiga e maua ai le tulaga taua, ma e tatau ona tatou faapalepale i nei eseesega uma. E eseese uma i tatou, ae e tutusa i tatou uma ma e tatau ona taulimaina e le tasi le isi ma le faaaloalo ma le agaalofa e tusa lava po o a o tatou eseesega.

Aotelega fa'atasi ai ma le fa'alupega"E eseese uma ae tutusa - Le taua o le eseesega i totonu o sosaiete"

Folasaga:
O le faaupuga "E eseese uma ae tutusa" e taʻu mai ai e eseese tagata i le tele o itu, ae tatau ona faia i le tutusa ma le faʻaaloalo. O lo tatou sosaiete e eseese, ma tagata o vaitausaga eseese, itupa, tagatanuu, tulaga tau feusuaiga ma tapuaiga. I lenei lauga, o le a tatou suʻesuʻeina le taua o le eseesega i totonu o sosaiete ma pe faʻafefea ona aumaia ai faʻamanuiaga taua ia i tatou uma.

Le taua o le eseesega i sosaiete:
E taua le eseesega i totonu o sosaiete aua e mafai ai ona tatou aoao mai le tasi ma le isi ma faʻatamaoaigaina ai lo tatou malamalama ma vaaiga i le lalolagi. Mo se faʻataʻitaʻiga, e ala i le fegalegaleai ma tagata mai aganuu eseese, e mafai ai ona tatou aʻoaʻoina e uiga ia latou tu ma aga, faʻaleleia atili o tatou tomai faʻafesoʻotaʻi, ma atiina ae lagona alofa. E mafai foi ona aumaia se vaaiga fou i se galuega faatino ma uunaia ai le fatufatua'i ma le faafouga.

Faitau  Afai o a'u o se upu - Essay, Report, Composition

Fa'aaloalo i 'ese'esega:
Ina ia manuia mai le eseese o tagata, e taua le faʻaaloalo ma faʻatauaina eseesega o tagata. O lona uiga o le faapalepale ma tatala i manatu fou, aloese mai faʻataʻitaʻiga ma iloa le taua o tagata taʻitoʻatasi, tusa lava poʻo a latou eseesega. E taua foi le faaeteete i la tatou gagana ma a tatou amioga ina ia aua nei tatou faatiga pe faailoga tagata i se tasi ona o latou eseesega.

Faamanuiaga o le eseesega:
O faʻamanuiaga o le eseesega e taua tele i sosaiete. O suʻesuʻega ua faʻaalia ai o kamupani o loʻo faʻafaigaluegaina tagata mai aganuʻu eseese ma talaaga e sili atu ona fou ma faʻatauvaʻa i le maketi o le lalolagi. E le gata i lea, o aʻoga e faʻalauteleina le eseesega i tamaiti aʻoga e sili atu ona saunia e tuʻuina atu ia i latou se aʻoaʻoga lelei ma atinaʻe a latou fesoʻotaʻiga ma le galulue faʻatasi. E lē gata i lea, o sosaiete e unaʻia le faapalepale ma le faaaloalo mo tagata uma e sili atu ona autasi ma filemu.

Le taua o le taliaina o eseesega
O le taliaina o le eseesega e taua mo se sosaiete fealofani ma manuia. O se lalolagi e fa'amasinoina pe fa'ate'aina tagata e fa'atatau i o latou 'ese'esega i lanu, aganu'u, tapua'iga po'o faiga fa'afeusuaiga e le mafai ona fa'atatauina pe tonu. E ala i le taliaina o eseesega ma le faʻalauiloaina o le tutusa, e mafai ona tatou fatuina se siosiomaga e lagona ai e tagata taʻitoʻatasi le taua ma faʻamalosia e mulimuli ia latou miti ma atiina ae o latou gafatia.

Avanoa tutusa ma le fa'aaloalo i aia tatau
I totonu o se sosaiete e tutusa tagata uma, e tatau i tagata uma ona maua avanoa tutusa ma aia tatau, e tusa lava po o a o latou eseesega. E taua tele le fa'amautinoa e maua e tagata uma le avanoa i a'oa'oga, galuega ma isi mea e mana'omia mo le atina'eina o le tagata lava ia ma fa'apolofesa. E le gata i lea, o le faʻaaloalo i aia tatau a tagata e taua tele e faʻamautinoa ai se siosiomaga e faʻaalia ai tagata uma i le mamalu ma le faʻaaloalo.

Le taua o le eseesega i totonu o nuʻu
O le eseesega e mafai ona aumaia ai le tele o mea lelei i se alalafaga. O tagata mai aganuʻu ma talaaga eseese e mafai ona aumaia ni vaaiga faʻapitoa ma tomai taua e mafai ona fesoasoani e foia faʻafitauli ma faʻaleleia le olaga i totonu o le nuʻu. E le gata i lea, e ala i le fegalegaleai ma tagata mai isi aganuu, e mafai ai ona tatou aoao e uiga i isi auala o le olaga ma atonu e faalautele ai lo tatou malamalama ma vaaiga i le lalolagi.

Uunaia le faapalepale ma le malamalama
Ina ia faʻalauteleina le eseesega ma le tutusa, e taua le taulaʻi i le faapalepale ma le malamalama. E ala i le aʻoaʻoina e uiga i aganuu ma aafiaga eseese, e mafai ai ona faalautele atu la tatou vaaiga ma sili atu ona naunau e faapalepale ma faaaloalo i eseesega. E taua foi le faalauiloaina o talanoaga ma tatala i aoaoga ma suiga. E ala i le atiina ae o le faapalepale ma le malamalama, e mafai ai ona tatou fesoasoani e fausia se sosaiete sili atu ma amiotonu mo tagata uma.

Fa'ai'u
I le faaiuga, o le manatu e eseese uma i tatou ae tutusa o se manatu faavae i lo tatou sosaiete ma e tatau ona faʻaaloalogia ma faʻalauiloa i vaega uma o o tatou olaga. O le fa'aaloalo i tu ma aga eseese, fa'alelotu ma agafesootai e tatau ona avea ma fa'amuamua e fausia ai se lalolagi lelei ma sa'o mo tagata uma. E tatau ona tatou taulai atu i mea e tuufaatasia ai i tatou, ae le o mea e tuueseeseina ai i tatou, ma aoao e talia e le tasi le isi e pei ona i ai i tatou, ma o tatou eseesega uma. E i ai ia i tatou uma le aia i avanoa tutusa, saolotoga ma le mamalu faaletagata, ma o nei tulaga taua e tatau ona faʻatauaina ma faʻalauiloaina i le lalolagi atoa. Mulimuli ane, o i tatou uma o tagata o le ituaiga tagata e tasi ma e tatau ona feutagaʻi le tasi ma le isi ma le faʻaaloalo ma le malamalama, e aunoa ma le faʻailoga tagata poʻo le faʻamasinoga.

Tulaga fa'amatala e uiga i E eseese uma ae tutusa

E le tutusa i tatou, e tulaga ese i tatou taitoatasi ma e ese mai isi. Pe o foliga vaaia faaletino, mea e fiafia i ai le tagata lava ia poʻo tomai faʻapitoa, o tagata taʻitoʻatasi o se tagata tulaga ese ma taua. Peitai, e ui lava i nei eseesega uma, e tutusa i tatou i luma o le tulafono ma e tatau ona faia faapena.

E ui lava e foliga mai e manino, o le manatu o le tutusa e masani ona luʻitauina ma faʻaleagaina i totonu o tatou sosaiete. Ae paga lea, o loʻo i ai pea tagata e talitonu o nisi vaega e sili atu nai lo isi ma e tatau ona latou mauaina togafitiga faʻapitoa. Ae ui i lea, o lenei auala o mafaufauga e le taliaina ma e tatau ona tau i ona ituaiga uma.

O se faʻataʻitaʻiga manino o le tauiviga mo le tutusa o le gaioiga o aia tatau a tagata Aferika Amerika i le Iunaite Setete o Amerika. I se taimi na manatu ai i latou e faatauvaa i le va fealoai ma faaletulafono, o taitai o lenei gaoioiga, e pei o Matini Luther King Jr., na taitaia le filemu o le tetee ma le tetee ina ia maua ai aia tatau faalemalo e tutusa ma aia a tagatanuu papae. Mulimuli ane, o lenei tauiviga na taitai atu ai i suiga tetele i tulafono a Amerika ma aumaia ai ni suiga taua i olaga o tagata Aferika Amerika.

Ae e le gata i le Iunaite Setete o Amerika na finau ai tagata mo a latou aia tatau. I Romania, o le Fouvalega o le 1989 na tele lava ina mafua ona o le naunau o le faitau aofaʻi e maua le saʻolotoga ma le tutusa, ina ua mavae tausaga o lalo ifo ma le faʻailoga tagata e le pulega komunisi.

Faitau  Galulue Fa'atasi - Tala, Lipoti, Fa'avae

O le tutusa e le na o se tauiviga faapolokiki po o agafesootai, ae o se tulaga taua faavae. E taua le manatua e i ai i tagata uma le aia tatau i avanoa tutusa ma faiga talafeagai i totonu o sosaiete, e tusa lava po o le a le tulaga lautele, lanu, tapuaiga poʻo le faʻafeusuaiga.

I le faaiuga, tatou te le tutusa, ae e tutusa a tatou aia tatau. O o tatou eseesega e tatau ona talisapaia ma faʻamanatuina, ma o le tutusa e tatau ona avea ma se taua faʻavae i totonu o tatou sosaiete. E taua lo tatou taumafai e fa'alauiloa lenei tulaga taua ma tau faasaga i le fa'ailoga tagata i ona ituaiga uma.

Tuua se faamatalaga.