Ipu

Tusitala e uiga i I luga o le uiga o le tagata - O le a le tagata?

Tamaloa, o le tagata o loʻo i ai tomai ma uiga faʻapitoa i isi mea ola, e masani ona avea ma autu o felafolafoaiga ma mafaufauga faaletagata. Talu mai aso anamua, ua taumafai tagata e faauigaina ma malamalama po o le a le tagata ma po o le a le mea e ese ai o ia mai isi tagata i le lalolagi. Ae, o le mea moni, o le a le tagata ma o le a le mea e faʻapitoa ai o ia?

O se tasi o vaega taua o le natura o le tagata o le atamai. E mafai e le tagata ona mafaufau, aʻoaʻo, ma fatuina i auala e mafai ai e ia ona faʻafetaui i lona siʻosiʻomaga ma faʻaauau pea ona atinaʻe. O le atamai faaletagata e mafai ai ona ia faia filifiliga ma gaoioi e tusa ai ma tulaga, ma o lenei tomai ua tuuese ai o ia mai isi mea ola.

O le isi itu taua o le natura o le tagata o le lagona alofa. E mafai e le tagata ona malamalama ma lagona lagona ma lagona o i latou o loʻo siomia ai o ia, faʻatagaina o ia e fatuina fesoʻotaʻiga ma atiina ae ni mafutaga malolosi. O le lagona alofa e mafai ai e se tagata ona tuʻuina i latou lava i seevae o i latou o loʻo siomia ai i latou, iloa o latou manaʻoga ma popolega, ma ofoina atu le lagolago.

E le gata i lea, o le saolotoga o se isi elemene taua o le tagata soifua. Ua i ai i le tagata le saolotoga e filifili ai lona lava taunuuga ma galue e tusa ai ma lona lava loto ma lona lotofuatiaifo. O lenei sa'olotoga e mafai ai e le tagata ona fai fa'ai'uga ma faia se gaioiga e fa'atatau i ona lava manatu ma fa'avae, e mafai ai ona fa'atupuina ma ausia lona gafatia.

O le isi itu taua o le natura o le tagata o le mafai lea ona alofa ma alofagia. E mafai e tagata ona atiaʻe soʻotaga malosi faʻalagona ma isi ma tuʻuina atu le alofa ma le tausiga ia i latou o loʻo siomia ai i latou. O lenei tomai e alofa ma alofagia e mafai ai e le tagata ona fatuina ni sootaga malolosi ma maua ai le fiafia.

O le tagata o se tagata lavelave ma ofoofogia, ua faaeeina i le tele o tomai ma gafatia maoae. Ae ui i lea, o le mea e faʻapitoa ai o ia e le gata o ona tomai faʻaletino poʻo le mafaufau, ae faʻapea foʻi ma ona lagona ma aafiaga patino. O le tagata o se tagata faʻalagona, e iai le malosi tele e alofa ai, e lagona ai le agaalofa ma le faʻafefe i isi. E le gata i lea, e tofu tagata taʻitoʻatasi ma lana lava seti o tulaga taua ma mataupu faavae e taʻitaʻia ai o ia i le olaga ma faʻapitoa ai.

O le tagata foʻi o se manu feʻai. Matou te manaʻomia fesoʻotaʻiga ma isi tagata ina ia lagona le faamalieina ma ia atiina ae lelei. E ala i le fegalegaleai ma isi, tatou te aʻoaʻoina ai tomai faʻaagafesootai ma atiina ae sootaga taua e maua ai le lagolago ma le faʻamalosi i taimi o manaʻoga. E le gata i lea, e ala i fesoʻotaʻiga lautele e mafai ai ona tatou saofagā i le tuputupu aʻe ma le atinaʻeina o nuʻu o loʻo tatou nonofo ai.

E ui lava i le mea moni o le tagata e tele gafatia tulaga ese ma tomai, ae o ia o se tagata vaivai ma maaleale. Ua tatou aafia i le anoanoai o taufaamatau ma luitau i le lalolagi o loo siomia ai i tatou, ma o lo tatou gafatia e taulimaina ai e eseese mai lea tagata i lea tagata. E taua le nofouta i nei faʻafitauli ma saili e atiaʻe tomai faʻafetaui ma maufetuunaʻi ina ia mafai ai ona tatou feagai ma luitau o le olaga i se auala lelei ma lelei.

Mulimuli ane, o le tagata o se tagata fatufatuaʻi ma faʻafouina. O loʻo ia i tatou le tomai e mafaufau ai ma fatuina mea fou, e faʻafouina ma suia le lalolagi o loʻo siomia ai i tatou e ala i o tatou manatu ma gaioiga. E ala i le fou ma le fatufatuaʻi, ua mafai ai e le tagata ona fausia aai, fatuina tekinolosi faʻapitoa, ma atiina ae vailaʻau ma togafitiga mo faʻamaʻi na manatu e le mafai ona togafitia i aso ua mavae. O le mea lea, o loʻo i ai le tagata i se faagasologa faifaipea o le atinaʻe ma le evolusione, e taumafai pea e faʻaleleia lona tulaga ma faʻatoʻilaloina ona tapulaa.

I le faaiuga, o le tamaloa o se tagata tulaga ese ma faʻapitoa, faʻamatalaina i tomai e pei o le atamai, lagona alofa, saolotoga ma le mafai ona alofa ma alofagia. O uiga ia e mafai ai e le tagata ona atiina ae ma ausia lona gafatia, e mafai ai ona ia maua le fiafia ma le faamalieina i le olaga.

Aotelega fa'atasi ai ma le fa'alupega"Uiga ma uiga o le tagata"

Faʻalauiloa

O le tagata o le tagata e pulea le lalolagi ma ua ia fausia se malo mataina, ae o loo ia fesiligia pea lona faasinomaga. O le a le uiga o le avea ma tagata? O le a le uiga o i tatou ma o le a le mea e ese ai i tatou mai isi tagata? I lenei lipoti o le a tatou taumafai e tali nei fesili ma faʻamatalaina le tagata mai se vaʻaiga faasaienisi, aganuu ma filosofia.

Uiga o le tagata

Mai le va'aiga fa'asaienisi, o le tagata o se ituaiga o primate o le ituaiga o Homo. E iloga o ia i lona atamai maualuga ma lona tomai e fatuina ai aganuu ma aganuu. Fa'ale-aganu'u, o le tagata o le tagata na te atiina a'e lotu, gagana, faatufugaga ma faiga fa'aagafesootai. O nei uiga e avea ai le tagata ma se tagata tulaga ese ma faʻapitoa, e mafai ona faʻafetaui i soʻo se siosiomaga ma fatuina se mea fou.

Faitau  Fa'ai'uga o le Vasega 4 - Essay, Report, Composition

Uiga faaletagata

E tele uiga e fa'amatala ai le tagata o se tagata tulaga ese. E aofia ai:

  • O le atamai maualuga: e mafai e le tagata ona mafaufau faʻapitoa, foia faʻafitauli faigata ma fatuina tekinolosi fou.
  • Fa'alilolilo: ua iloa e le tagata lona lava ola ma lana matafaioi i le lalolagi.
    Le tomai e feso'ota'i ai: e mafai e le tagata ona feso'ota'i e ala i le gagana ma tu'uina atu le poto ma manatu mai le tasi tupulaga i le isi.
  • Malosiaga e fatuina ai aganuu ma aganuu: E mafai e le tagata ona fatuina faiga faʻaagafesootai, lotu, faatufugaga, ma tekinolosi e mafai ai e ia ona fetuunai ma olaola i soo se siosiomaga.
  • O lagona alofa: e mafai e le tagata ona malamalama ma lagona lagona ma lagona o isi tagata soifua.

Tagata e faatatau i le natura

O le tagata o se tagata lautele, ae o se natura foi. E feso'ota'i atu o ia i le natura e ala i ona uiga fa'aletino ma le tino, fa'apea fo'i ma ana mafutaga ma le si'osi'omaga. E iai se aafiaga tele o le tagata i le natura ma e mafai ona aafia ai le paleni o le siʻosiʻomaga o le paneta. O le mafuaaga lena e taua ai le aʻoaʻo e ola faʻatasi ma le natura ma faʻamautinoa o loʻo faʻaaogaina punaoa faʻanatura ma le faʻalagolago.

Tagata i le va ma sosaiete

O le tagata o se tagata lautele, e fesoʻotaʻi ma isi tagata e ala i le aiga, faauoga, faʻalapotopotoga ma sosaiete. Ua saunia e le sosaiete ia i tatou le lagolago talafeagai e atiina ae ma ola ai i se olaga faamalieina, ae i le taimi lava e tasi e mafai ona faatapulaaina ai lo tatou saolotoga taitoatasi. E taua lo tatou aoao e saili se paleni i le va o o tatou manaoga patino ma manaoga ma o tatou tiutetauave faaleagafesootai.

Tagata e faatatau ia te ia lava

O le tagata o se tagata lavelave, tele vaega e atiina ae lona uiga ma lona faasinomaga i lona olaga atoa. O le malamalama o le tagata lava ia ma le atinaʻeina o le tagata lava ia e taua i le ausiaina o lo tatou gafatia atoatoa ma faʻataunuʻuina a tatou sini patino. E taua le i ai o se mafutaga lelei ma i tatou lava ma ia faaaloalo ma alofa le tasi i le isi e pei o i tatou.

Tagata e faatatau i le atulaulau

O le tagata o se vaega itiiti o se atulaulau tele ma le lilo, ma o le malamalama i lenei mea e taua i le atinaʻeina faaleagaga ma fesoʻotaʻi atu i se mea e sili atu nai lo i tatou lava. O fesili e uiga i le uiga o le olaga, lo tatou tupuaga ma le taunuuga e totonugalemu i filosofia faaletagata ma e mafai ona fesoasoani ia i tatou e maua ai le uiga ma le taitaiga i le olaga. E taua le tatalaina o tatou mafaufau ma loto ma suʻesuʻe mea lilo o le atulaulau o loʻo tatou nonofo ai.

Fa'ai'u

O le tagata o se tagata lavelave ma tulaga ese, e iai ona tomai ma uiga e ese ai o ia mai se isi lava tagata i le lalolagi. O lona atamai maualuga ma lona tomai e fatuina ai aganuu ma aganuu na taitai atu ai i se atinae maoae o tagata ma se suiga taua i le lalolagi o loo tatou ola ai. E taua le malamalama i le uiga o le avea ma tagata ma talisapaia le taua tulaga ese tatou te aumaia i le lalolagi.

Tulaga fa'amatala e uiga i o le a le tagata

Tagata - o le tagata lavelave e saili le uiga o le olaga
E fiafia lava le tagata i lona lava olaga ma lona tulaga i le lalolagi. O le a le tagata? O le fesili lea e taumafai e taliina e filosofia, mafaufauga ma isi matata faasaienisi. Ae, atonu o le mea sili ona taua, e taumafai le tagata e tali lenei fesili e ala i ona lava aafiaga o le olaga ma le sailiga mo lona uiga.

O le tagata o se tagata lavelave ma e tumu i feteenaiga. I le tasi itu, oi tatou o foafoaga o le atulaulau, tagata vaivai ma faʻalagolago i tulaga o loʻo siomia ai, ma i le isi itu, o tatou o tagata e mafai ona fatuina ma pulea le lalolagi o loʻo tatou nonofo ai. E matua laiti lava i tatou i luma o le atulaulau ae peitai ua faamanuiaina i tatou i le malosi maoae i totonu. O lenei feteʻenaʻiga e faʻamatalaina ai i tatou ma mafua ai ona tatou sailia i taimi uma tali i le fesili o le a le tagata.

I le talafaasolopito atoa o le tagata, e tele aʻoaʻoga e taumafai e tuʻuina atu se faʻamatalaga o le tagata. Na talitonu Aristotle o le tagata o se manu mafaufau, ma na finau Descartes o le tagata o se tagata mafaufau ma iloa lona lava ola. Ae, sili atu nai lo se isi lava mea, o le tagata o se tagata e sailia le uiga o lona olaga.

O le sailiga mo le uiga o le olaga o se tasi lea o vaega sili ona taua o le olaga o le tagata. O loʻo vaʻavaʻai pea tagata e maua le uiga io latou olaga ma iloa lo latou nofoaga i le lalolagi. O le tele o taimi, o lenei sailiga o le mafuaʻaga lea e tuʻuina atu ai e tagata o latou olaga i se sini poʻo se galuega.

O le tagata o se tagata lavelave ma o loʻo faʻaauau pea ona faʻaleleia. E tofu le tagata ma ona lava aafiaga ma tauiviga i totonu, ae o se tasi o luitau sili ona taua i le olaga o le sailia lea o lona uiga. I le iʻuga, o le tali i le fesili o le a le tagata e faʻalagolago i tagata taʻitoʻatasi ma mea e manatu i ai e taua ma taua i lona olaga.

Tuua se faamatalaga.