Tuhinga mō "Te pono - te ki o te herekore o roto"
I a tatou e rangatahi ana, kei te rapu tonu tatou mo to tatou ake me to tatou tuakiri. I roto i teie tere, e mea faufaa ia taa i te faufaa o te parau mau e to ’na tiaraa i roto i to tatou iho tupuraa e to tatou tupuraa. Ko te pono he uara morare tino nui hei awhina i a tatou kia pai ake te tangata me te whai oranga pai ake.
A tahi, e tauturu te parau mau ia tatou ia ite ia tatou iho e ia parau mau ia tatou iho. E pinepine tatou i te faahemahia ia huna i ta tatou parau mau e ia haavare ia tatou iho no nia ia tatou iho e ta tatou mau ma'itiraa i roto i te oraraa. Engari, ka taea e te pono te awhina i a tatou ki te mohio ki o tatou taha pai me te kino me te whakaae tika. E tauturu te parau mau ia tatou ia ite i to tatou mau otia e ia amo i te hopoia no ta tatou mau ohipa.
Tuarua, ko te pono te mea nui o to tatou hononga ki etahi atu. Ki te pono tatou me te tuwhera ki te hunga e karapoti ana ia tatou, ka taea e tatou te hanga hononga i runga i te whakawhirinaki me te whakaute tahi. Ma te pono ka taea e tatou te whakapuaki i o tatou kare-a-roto me o tatou whakaaro i runga i te pono me te whiwhi urupare whai hua. I te hoê â taime, e nehenehe te hunaraa i te parau mau aore ra te haavare e faaino i to tatou mau taairaa e e erehia tatou i te tiaturi o te feia e haaati ra ia tatou.
I roto i te ao hou, ka taea te whakawhanaunga me te whakamaori i te kaupapa o te pono i roto i nga huarahi maha, engari ka mau tonu tona hiranga me te mea nui ki te mahi o te hapori. A tahi, e mea faufaa te parau mau no te patu i te hoê niu papu i roto i te mau taairaa taata atoa. Ahakoa i roto i te hoahoa, i te whanau, i te pakihi ranei, ka taea e te kore o te pono te whakangaro i te whakawhirinaki ka arahi ki te pouri me te pohehe. Na roto noa i te ite i te parau mau e nehenehe ai tatou e rave i te mau faaotiraa maitai e e rave i te mau taahiraa no te ape i te mau faahopearaa iino o te mau ohipa mana‘o ore.
Tuarua, he mea nui te pono i roto i te tukanga o te whakawhanaketanga whaiaro me te ako. Ma te kore e mohio ki te pono mo te ao e karapoti ana ia tatou me a tatou ano, kaore e taea e tatou te ahu whakamua me te eke ki o tatou kaha. Na roto i te aroraa i te parau mau no nia ia tatou iho, e nehenehe tatou e ite i to tatou mau paruparu e e haamata tatou i te haa no te haamaitai i te reira. He mea nui ano te ako i runga i te pono mo te whakawhanake i te whakaaro arohaehae me te whakatau whakatau.
Ka mutu, he mea tino nui te pono i roto i te ao torangapu me te ao hapori. I roto i te manapori mahi, me whai waahi nga tangata whenua ki nga korero tika me te mohio ki te wehewehe i waenga i te pono me te teka. Waihoki, me noho pono nga rangatira torangapu me nga tangata whai mana me te mahi i runga i te ngakau tapatahi ki te pupuri i te pumau me te oranga o te hapori. I te kore o te pono, ka taea te whakahaere i te mana me te awe ki te whakararu i te taupori.
Hei whakamutunga, ko te pono he uara nui mo te whanaketanga whaiaro me te whanaungatanga. Ka awhina ia tatou ki te mohio ki a tatou ano, ki te pono ki etahi atu me te hanga hononga pakari me te whakawhirinaki. Ko te rapu mo te pono he haerenga haere tonu, engari i ia hikoinga, ka whakatata atu tatou ki te herekoretanga o roto me te mohiotanga hohonu atu ki a tatou ano.
Tohutoro me te taitara "Te faufaa o te parau mau"
I. Kupu Whakataki
Ua riro te parau mau ei faufaa tumu i roto i to tatou oraraa e e tuhaa faufaa roa to ’na i roto i te mau tuhaa atoa o to tatou oraraa. I roto i tenei ripoata, ka korerohia e tatou te hiranga o te pono i roto i o tatou oranga, he aha te mea nui ki te pono me te rapu i te pono i roto i nga ahuatanga katoa.
II. Te hiranga o te pono i roto i nga hononga tangata
E mea faufaa te parau mau i roto i to tatou mau auraa e te feia e haaati ra ia tatou. Ki te pono me te tuwhera i roto i ta tatou korero, ka hangaia e tatou nga hononga o te whakawhirinaki me te whakaute. I tetahi atu taha, ko te korero teka me te huna i te pono ka arahi ki te pakaru o nga whanaungatanga me te ngaro o te whakawhirinaki ki etahi atu. No reira, e mea faufaa roa ia faaite i te parau mau e ia paraparau ma te huna ore i te feia e haaati ra ia tatou, noa ’tu te fifi o te parau mau.
III. Te hiranga o te pono i roto i te whanaketanga whaiaro
He mea nui ano te rapu mo te pono i roto i te whakawhanaketanga whaiaro. Ki te pono tatou ki a tatou ano me te mohio ki o tatou ngoikoretanga, ka nui ake te waahi ki te whakapai ake me te whakawhanake whaiaro me te ngaio. Ano hoki, ko te rapu mo te pono ka taea te mahi mo te mohio-whaiaro me te mohio ki te ao e karapoti ana ia tatou, ka taea te arahi ki te mohio me te pakeke ake.
IV. Te hiranga o te pono i roto i te hapori
I roto i te hapori, he mea nui te pono ki te pupuri i te punaha tika me te tika. Ina he pono, he marama hoki nga tangata me nga whakahaere, ka hanga he hapori e taea ai e te tangata te whakawhirinaki tetahi ki tetahi, me te whakahaere tika i te tika. I tetahi atu taha, ko te huna i te pono me te korero teka ka arahi ki te pirau, te he me te wehewehe i roto i te hapori.
Mo te paanga o te pono i roto i te hapori, me tohu he mahi nui ki te pupuri i te pono me te tika. Ma te whakaatu me te whakaae ki te pono, ka taea e te hapori te aukati i te pirau me te he. Ka taea hoki e te pono te awhina ki te hanga turanga pakari mo te whakawhitiwhiti korero me te mahi tahi i waenga i nga tangata, me te akiaki i te maaramatanga me te whakaute tahi.
He mea nui ano te pono i roto i te tukanga o te whakawhanaketanga whaiaro me te tipu whaiaro. Ma te mohio me te whakaae ki te pono mo ia ano, ka taea e te tangata te mohio ki ona ake kaha me ona ngoikoretanga, ka timata ki te mahi pai. E nehenehe atoa te parau mau e tauturu i te faatupu i te mana‘o aroha e te maramarama no vetahi ê, e matara noa ’tu ai tatou e e farii i te hi‘oraa o vetahi ê.
Heoi ano, he mea nui kia mahara ko te pono ka taea te whakawhanaunga me te awe i te tirohanga me te horopaki e whakaatuhia ana. No reira he mea nui kia kaua e ti'aturi noa ki o tatou ake whakaaro me te kaha ki te rapu korero mai i nga momo maapuna rereke me te pono kia marama ake ai te maaramatanga o te mooni.
No reira, kaore e taea te whakahawea ki te hiranga o te pono, no te mea ka taea e ia te pupuri i te pono me te tika i roto i te hapori, te whakawhanaketanga whaiaro, me te mohiotanga hohonu atu ki etahi atu. Engari, he mea nui kia maumahara he whanaungatanga te pono, ka taea e te horopaki te awe, na reira he mea nui ki te rapu korero mai i nga momo momo puna korero pono.
V. Whakamutunga
Hei whakamutunga, he uara nui te pono i roto i to tatou oranga, he mahi nui hoki i roto i o tatou whanaungatanga tangata, whanaketanga whaiaro me te pupuri i te hapori tika me te tika. He mea nui ki te rapu i te pono me te pono i roto i nga ahuatanga katoa o to tatou oranga kia puta ai he ao pai ake mo te katoa.
Te titonga whakaahua mō "Te hiranga o te pono"
I roto i te ao he teka me te raweke te tikanga o te ra, ko te hiranga o te pono ka warewarehia. Heoi, e whakapono ana ahau ko te pono tetahi o nga uara tino utu nui ka taea e tatou i roto i te ao me te mea nui kia rapua e tatou me te tiaki kaha.
A tahi, e tauturu te parau mau ia tatou ia ite ia tatou iho e ia tupu mai te taata. Ki te pono tatou ki a tatou ano me te whakaae ki o tatou he, ka taea e tatou te ako mai i a raatau me te pai ake. E tauturu atoa te parau mau ia tatou ia faatupu i te mau taairaa maitai e te haavare ore e te feia e haaati ra ia tatou. Ko te whanaungatanga i runga i nga korero teka me te teka e kore e pono, e kore e taea te pumau.
Tuarua, he mea nui te pono ki te mahi tika o to tatou hapori. Ko ta tatou punaha whakawa i runga i te whakaaro o te pono me te tika. I te korenga o te pono, kare e taea te whakatutuki i te tika, kaore e taea e to tatou hapori te mahi tika. E mea faufaa atoa te parau mau no te rave i te mau faaotiraa faufaa i roto i to tatou oraraa. Ahakoa he whakatau whaiaro, he whakatau ngaio ranei, ko nga whakatau pai kei runga i nga korero tika me te pono.
Hei whakamutunga, ko te pono tetahi o nga uara tino utu nui ka taea e tatou, me rapu me te tiaki kaha i roto i o tatou oranga. Ko te pono ka awhina ia tatou ki te mohio ki a tatou ano, ki te hanga hononga pono, me te mahi i roto i te hapori tika me te tika. He mea nui kia whakatenatena me te whakatairanga i te pono i roto i te ao e noho nei tatou me te ngana ki te noho pono me te pono i nga wa katoa ka mahia e tatou.
Tirohanga Pouaka: 283
Ētahi atu:
- Taku Mama - Tuhinga, Ripoata, Tito He tuhinga roa mo toku mama ko toku mama te mea tino whakamiharo e mohio ana ahau. He rite ia ki te anahera e tiaki ana i ahau i nga wa katoa ka homai te tautoko me te aroha e hiahiatia ana e ahau. I roto i tenei tuhinga roa, ka tirotirohia e au nga ahuatanga motuhake o toku whaea me tona hiranga i roto i toku oranga. Ko te mea tuatahi, he tangata tino ngakau nui, he tangata aroha toku mama. Ko ia te tangata e awhi mai ana i a au me te tuku mai i nga wa katoa he ataata mahana me te aroha. Ka whakaakona ahau e toku mama ki te pai me te awhina i te hunga e noho tata ana ki ahau. Ia…
- Aroha Whaiaro - Tuhinga, Ripoata, Tito Tuhinga mo te Aroha Whaiaro Ko te aroha ko tetahi o nga momo aroha tino nui me te uaua. Ko tenei momo aroha he maha nga wa e pohehehia ana ko te miimii, ko te whakahiato ranei, engari ko te tikanga mo te whakaae me te whakaute i a ia ano, a ko tenei aroha ka tino kaha, ka whai hua ki te tangata. Ka taea e te aroha whaiaro te whakapai ake i te kiritau me te awhina i te whakawhanaketanga o te tangata i runga i te pai. Ko te aroha-whaiaro he tukanga haere tonu e uru ana ki te whakaae me te maioha ki nga ahuatanga katoa o koe, tae atu ki nga koha me nga ngoikoretanga. Ko te tikanga me…
- Whaea - Tuhinga, Ripoata, Tito He tuhinga roa mo Whaea He rite toku whaea ki te puawai pakarukaru, utu nui, e pahua ana i ana tamariki i runga i te aroha me te ngawari. Ko ia te mea tino ataahua me te tino mohio o te ao, kei te rite tonu ia ki te tuku tohutohu pai me te arahi. Ki taku titiro, ko te whaea he anahera kaitiaki hei tiaki, hei arahi i a tatou i roto i te ao. Ko toku whaea he puna aroha me te manaaki e kore e pau. Ka hoatu e ia tona wa katoa mo tatou, ahakoa he ngenge ia, he raru ranei. Ko Whaea te tangata e homai he pakihiwi hei tautoko i a tatou i te…
- Te whakaute me tona hiranga - Tuhinga, Pepa, Tito Ko te tuhinga roa mo te hiranga o te whakaute Ko te whakaute tetahi o nga tino uara morare ka taea e tatou hei tangata. He whakaaro hohonu, he mihi ki te tangata, ki nga mea, ki nga kaupapa ranei e tika ana kia whakautehia e tatou. I te mea he taiohi aroha me te moemoea, e whakapono ana ahau he mea nui te whakaute mo to tatou tipu ake me te hanga hononga pumau me te hunga e noho tata ana ki a tatou. Ko te take tuatahi he mea nui te whakaute na te mea ka taea e tatou te whakanui ake i to tatou kiritau me te whai ahua pai ki a tatou ano. Ki te whakaute tetahi ki tetahi, ka taea e tatou te tiaki i o tatou whakaaro…
- He aha te honore - Essay, Report, Composition Tuhinga mo te Pono - te mana e whakaatu ana i te ahua kaha Ko te pono he mana ka uaua ki te tautuhi, engari he ngawari ki te mohio i roto i te tangata e mau ana. Ka taea te whakaaro ko tenei tetahi o nga ahuatanga tino nui ka taea e te tangata te whakaatu i te pono, te honore me te moemoeke o te tangata. He uara e tika ana kia whakatipuhia mai i te tamarikitanga me waiho hei tino ahuatanga o te tangata. Ka taea te mohio ko te honore he piripono ki nga uara penei i te pono, te tika me te tika, me mau tonu i roto i nga ahuatanga katoa o te ao.…
- Te Ra Kaiako - Tuhinga, Ripoata, Tito Tuhinga o te Ra Kaiako Ka whakanuia te Ra Kaiako i ia tau ki nga whenua maha o te ao hei whakanui i te hiranga o nga kaiako i roto i o tatou oranga. Kua whakatapua tenei ra motuhake ki nga kaiako katoa e whakatapu ana i o raatau wa me o raatau mahi ki te whakarato i te kounga o te maatauranga me te awhina i a maatau ki te whakawhanake i o maatau. Ka whai wāhi nui nga kaiako ki roto i to tatou whanaketanga hei tangata, i roto hoki i to tatou tipunga ngaio me te tipu whaiaro. Ka whakaakona tatou ehara i te mea matauranga anake engari ko nga uara me nga maataapono nui penei i te whakaute, te pono me te mahi tahi. Hei taapiri, ko o maatau kaiako…
- Matauranga - Tuhinga, Ripoata, Tito Tuhinga mo te whakaaro nui - he taonga utu nui mo te whakaaro nui wairua whaiāipo kuare he kupu uaua me te kaupapa e taea te tautuhi i nga huarahi rereke. Mo te taiohi aroha me te moemoea, ka kitea te whakaaro nui hei taonga utu nui mo tona wairua. Na taua ô ra e nehenehe ai ia ’na ia taa e ia ora i te oraraa ma te au e te oaoa, no te rave i te mau faaotiraa paari e no te faatupu tamau. Ko te whakaaro nui he mana e whakatipuhia ana i roto i te waa, ka whai hua nui ki o tatou whanaketanga kare, hinengaro, wairua. Ko tetahi o nga tino…
- Ako - Tuhinga, Ripoata, Tito Ko te tuhinga roa mo te Matauranga Ko te ako tetahi o nga mea tino nui o to tatou oranga. I roto i te roanga o te wa, kua whakapau kaha te tangata ki te ako me te whakaemi matauranga, ahakoa te hitori, te tuhinga, te pangarau, te putaiao ranei. Ko te matauranga ehara i te mea ka whakawhiwhia ki a tatou nga pukenga ki te whakatere i te ao, engari ka awhina ano ia tatou ki te whakawhanake me te whakatutuki ia tatou takitahi. Ka timata te tangata ki te ako i te whanautanga ka haere tonu puta noa i te ao. He mea nui te ako ki to tatou whanaketanga hinengaro me te hapori, hei awhina i a tatou ki te mohio ki te ao huri noa ia tatou me te whakawhitiwhiti korero…
- Te Hiranga o te Whakahoa - Tuhinga, Pepa, Tito He tuhinga roa mo te Hiranga o te Whakahoa Ko te whakahoa he tino ahuatanga o te oranga o te taiohi, he ahua ka puta te hari me te mamae. He hononga kaha i waenganui i nga tangata tokorua e tautoko ana i a raua ano me te whakapuaki i o raua wheako, kare, whakaaro. Ko te whakahoa he momo hononga e mau tonu ana mo te roanga o te ora, ka whai paanga nui ki to tatou whanaketanga takitahi. He mea nui te whai hoa tautoko me te mohio na te mea ka taea e ratou te awhina i a tatou i roto i nga wa uaua me te koa ki nga mea pai o te ao. Ko te mea tuatahi, ko te whakahoahoa e homai ana ki a tatou he…
- Te Hiranga o te Panui - Tuhinga, Pepa, Tito He tuhinga roa mo te Hiranga o te Panui I roto i te ao e kaha ana te hangarau me nga mahi whakangahau, te ahua nei kei te warewarehia te panui e nga reanga rangatahi. Heoi ano, he mea nui te panui mo to tatou whanaketanga whaiaro, hinengaro me te hinengaro. I roto i tenei tuhinga roa, ka ngana ahau ki te whakanui i te hiranga o te panui me te pehea e awhina ai ia tatou kia pai ake. Ko te panui he kuaha ki te ao matauranga me te ao pohewa. Ko nga pukapuka ka taea e tatou te ako i nga mea hou, te kite i nga ahurea me nga tikanga rereke, me te tuku i o tatou whakaaro kia rere mohoao. Ma te panui ka taea e tatou te whakarangatira i a tatou kupu, ka ako ai…
- Te Hiranga o te Matauranga - Tuhinga, Pepa, Tito He tuhinga roa mo te hiranga o te matauranga Ko te matauranga tetahi o nga tino pou o te whanaketanga o te hapori me ia tangata. Ma te matauranga, ka ako te tangata ki te whakaaro arohaehae, ki te whakatau whakatau, ki te mahi auaha me te whai hua ki te whakawhitiwhiti korero. I tua atu, ka awhina te matauranga ki te whakawhanake i nga pukenga me nga matauranga e hiahiatia ana kia whiwhi mahi pai me te whakatutuki i o whaainga i roto i te ao. I tua atu, he nui te paanga o te matauranga ki te oranga hinengaro me te oranga tinana o te tangata. Ko nga rangahau e whakaatu ana he iti ake te mate o te hunga whai matauranga ki te whakawhanake i nga mate mate penei i te mate huka…
- Te Maia Whaiaro - Tuhinga, Pepa, Tito He tuhinga roa mo "Te Maia-whaiaro - Te Kī ki te Angitu" Ko te maia ki a ia ano tetahi o nga tino ahuatanga o te tangata angitu. Ko te kaha ki te whakapono ki o koe ake kaha me o mohiotanga me te whakamorearea ki te whakatutuki i o whainga. Ka whakawhirinaki koe ki a koe ano, kare koe e paopaohia e nga whakaaro o etahi atu, ka taea e koe te whakatau i te whakaaro mohio me te whai mana. I roto i tenei tuhinga roa, ka tirotirohia e tatou te hiranga o te maia ki a koe ano me nga huarahi e taea ai e tatou te whakawhanake i tenei ahuatanga tino nui. Ko nga tangata e whakawhirinaki ana ki a raatau ano ka nui ake te harikoa me te pai ake. Ka taea e ratou te…
- He rangatahi koe, he waimarie kei te tatari mai - Tuhinga, Ripoata, Tito Tuhinga o mua He rangatahi koe, he waimarie kei te tatari mai He rangatahi matou, kua ki tonu i te ora, kei o matou waewae te ao katoa, me te mohio kei te ataata tonu te waimarie ki a matou. Engari e hia o enei mea pono? He rangatahi koe, kei te heke iho ki to waimarie? Me whakapau kaha ranei koe ki te whakatutuki i o moemoea me te hanga i to waimarie? Ko te taiohi he wa ki tonu i te moemoea me te whai oranga. I roto i tenei waa, e whakapono ana matou ka taea e matou te whakatutuki i tetahi mea, kei a matou te ao katoa kei o matou waewae. Ki ta matou whakaaro kei te menemene mai te waimarie ki a matou ka angitu matou me te kore…
- Ina Moemoea koe mo te Kau kino - He aha te tikanga | Te whakamaoritanga o te moemoea Ki te moemoea koe mo te kau kino, ka tohu pea he wa pouri, he pouri ranei i roto i to oranga. He tohu tera pea kei roto i to oranga he ahua kino, he uaua ranei ki a koe. Heoi ano, ka taea ano e enei moemoea te whakamaoritanga pai, e kii ana he hiahia ki te whakarereke, ki te wewete ranei i a koe mai i nga ahuatanga paitini, i nga hononga ranei. Ahakoa he aha te take, he mea nui kia ata tirotirohia te horopaki me nga kare-a-roto e pa ana ki te moemoea kia pai ake ai te mohio ki tona tikanga mo koe.
- Te whakaute mo nga kaumatua - Tuhinga, Pepa, Tito He tuhinga roa mo te whakaute mo nga kaumatua Ko te whakaute mo nga kaumātua he kaupapa tairongo, he kaupapa nui e tika ana kia arohia, kia whakaute. I roto i te ao e haapeapea nei te feia apî i to ratou iho oraraa e to ratou mau mana‘o haapeapea, e pinepine tatou i te mo‘ehia i te mau taata paari o tei para i te e‘a no tatou e i tauturu ia tatou ia tae i to tatou huru i teie mahana. He mea nui ki te whakaatu i te whakaute me te mihi ki enei kaumatua me te ako mai i o raatau oranga. Ko te mea nui tuatahi o te whakaute i nga kaumatua ko te mohio ki to ratou uaratanga hei tangata. He uara to ia tangata, ahakoa te pakeke,…