Ipu

Essay on our sun

O le la o se mea mataʻina e aafia ai le tele o vala o o tatou olaga. O le totonugalemu o la tatou faiga o le la ma e nafa ma le i ai o le ola i le lalolagi. Ae ui i lea, o le la e sili atu nai lo na o le aumaia o le malamalama ma le vevela. E iai sona sao taua i le tau, i le ao e maua ai le malosi ma puipuia ai i tatou mai le vevela leaga.

O le la ua manatu o se tasi o puna sili ona taua o le malosi mo le ola, e le gata i laau, manu ma tagata. O le la e aumai ai ia i tatou le vaitamini D, lea e taua mo ponaivi ma fesoasoani e puipuia ai nisi o faamaʻi. E le gata i lea, o le malosi o le la o loʻo faʻaaogaina lautele e avea ma puna o le malosi mama ma gafatia.

E le gata i le aoga o le la, ae o loʻo i ai foi nisi o aʻafiaga leaga. E mafai ona afaina le pa'u o le pa'u o le Ultraviolet, e mafua ai le mu o le la ma isi tulaga. E le gata i lea, i taimi umi o galu vevela, o le la e mafai ona lamatia mo lo tatou soifua maloloina, aemaise lava mo i latou e sili ona vaivai, e pei o tagata matutua poʻo tamaiti.

E ui lava o le la e tumau pea i lo tatou lagi, o nisi taimi tatou te manatu faatauvaa i ai. Ae ui i lea, o le la e taua i le ola i luga o le fogaeleele, e maua ai le malosi ma le malamalama i mea ola uma. I le talafaasolopito o tagata, sa masani ona tapuaʻia le lā o se atua po o se faailoga o le pule ma le tupu. I aso nei, o suʻesuʻega ma suʻesuʻega faasaienisi ua tatou maua ai se malamalamaga sili atu i le la ma lona tāua i o tatou olaga.

O le La o se fetu tele i le ogatotonu o la tatou faiga o le la ma e nafa ma le faʻamalamalamaina ma le faʻamafanafanaina o le Lalolagi. A aunoa ma le la, o le a avea le lalolagi ma se nofoaga malulu, pogisa, ma leai se ola. E ala i le photosynthesis, e fa'aogaina e laau le malosi o le la e gaosia ai mea'ai ma le okesene, e mana'omia mo le ola o manu uma. O le la foi e iai sona sao taua i le faatumauina o le taamilosaga o le vai ma le faatonutonuina o le vevela o le lalolagi.

I le faaopoopo atu i lona taua faasaienisi, o le la e iai foi le aganuu ma le taua faafaatusa. I le talafaasolopito atoa, o le tele o aganuu ma tapuaiga sa tapuai i le la o se atua po o se faailoga o le pule ma le tupu. I tala faasolopito Eleni, o Helios o le atua o le la, ma i Aikupito anamua, o le atua o le la o Ra. I le tele o aganuu, o le la e masani ona fesootaʻi ma le ola, malosi, ma le mana, ma o mea sili ona taua o le olaga, e pei o le fanau mai ma le oti, e masani ona faailogaina i le tulaga o le la i le lagi.

I aso nei, o suʻesuʻega faʻasaienisi ma suʻesuʻega ua tatou maua ai se malamalamaga sili atu i le la ma pe faʻafefea ona aafia ai le olaga i le lalolagi. O su'esu'ega fa'akomepiuta ma su'esu'ega ua maua mai ai fa'amatalaga au'ili'ili e uiga i le tu'ufa'atasiga, fausaga ma le fa'atupuina o le la. E le gata i lea, o suʻesuʻega i le aʻafiaga o suiga o le tau ma le vevela o le lalolagi i luga o le la e maua ai se vaʻaiga lautele i lona taua i o tatou olaga.

I le faaiuga, o le la o se malosiaga taua o le ola ma le siosiomaga. A aunoa ma lea, semanu e le mafai ona ola i le lalolagi. E tāua le iloa o le tāua o le la ma puipuia i tatou mai ona aafiaga leaga. E ala i le malamalama ma le pulea lelei o lenei mea faʻanatura, e mafai ona faʻaauau pea ona tatou fiafia i ona faʻamanuiaga i se auala gafataulimaina ma le soifua maloloina.

E uiga i le la

O le la o se fetu, e tu i le ogatotonu o la tatou faiga o le la. O se tasi lea o puna sili ona taua ma taua o le malosi mo le ola i luga o le fogaeleele. E maua ai le malamalama ma le vevela e manaʻomia e tausia ai tulaga e manaʻomia mo le ola o laau ma manu.

O le La o se si'osi'omaga tele e tusa ma le 1,4 miliona kilomita le lautele ma le mamafa o le 1,99 x 10^30 kg, e tusa ma le 99,86% o le aofa'i atoa o la tatou la. E maualuga tele foi le vevela e tusa ma le 15 miliona tikeri Celsius i lona totonugalemu. O lenei vevela maualuga e mafua ai le malosi o le gaosiga o le vevela ma le malosi malamalama e ala i le faagasologa o le fusi faaniukilia lea e tupu i totonu.

E tāua le la mo le ola i le lalolagi. E ala i lona malamalama ma le vevela, e faamafanafanaina ai le atemosifia ma vasa, ma mafua ai ona iai ao ma timuga. E fesoasoani foi i laau e ola ai i le faagasologa o le photosynthesis.

Ae ui i lea, e mafai foi ona i ai ni aafiaga le lelei, e pei o le mu o le paʻu ma le faaleagaina e mafua mai i le ultraviolet. Mo lea mafuaaga, e taua le puipuia o i tatou mai le susulu o le la, aemaise lava i le taimi o le taumafanafana po o nofoaga e sili atu le la.

O se tasi o uiga sili ona taua o le la o se puna o le malosi mo lo tatou paneta. E ala i le faʻavevelaina o le la, o le la e maua ai le vevela ma le malamalama e manaʻomia mo le ola i le lalolagi. A aunoa ma i latou, semanu e le mafai ona ola manu ma laau i luga o lenei paneta. E le gata i lea, o le malosi o le la e mafai ona liua i le eletise e ala i paneta o le la, e maua ai se puna taua o le malosi mama ma gafatia.

Faitau  Autumn i le tovine - Essay, Report, Composition

O loʻo aʻafia foʻi le la i le tele o mea faʻapitoa o le vateatea, e aofia ai le gasetoto ma le timu meteor. O le gasetoto o le la ma le masina o se taunuuga lea o le fegasoloai o le Lalolagi ma le Moon i le faataamilosaga o le la, ma e ui ina seasea, ae o ni mea mataʻina e faatosina mai ai tagata i le lalolagi. E le gata i lea, o timuga o le meteor, lea e tupu pe a ui atu le lalolagi i luga o le ala o se kometa, o se isi mea ofoofogia faʻaaliga e aofia ai le la.

I le faaiuga, O le la o se tasi o puna sili ona taua o le malosi ma le malamalama mo le ola i le lalolagi. O se puna taua o le vevela ma le malamalama, ae o se puna foi o lamatiaga e mafai ona maua e ala i lona radiation. E taua le malamalama i lana matafaioi ma puipuia i tatou mai le tele o le susulu o le la e tausia ai i tatou i le soifua maloloina ma le saogalemu.

Fuafuaga e uiga i le la

O le la o le totonugalemu lea o la tatou faiga o le la ma e nafa ma le ola ma le malamalama uma tatou te vaaia i le lalolagi. O se tino faaselesitila matagofie lea na musuia tagata i taimi uma ma sa faʻaaloalogia e le tele o aganuu.

A o iai le La i le totonugalemu o lo tatou vateatea, ae o se tasi foʻi o fetu laʻitiiti i le aniva. Ae peitai, mo i tatou, o se tasi lea o malosiaga sili ona taua ma faatosina io tatou olaga i aso taitasi. A aunoa ma le La, o le a avea lo tatou paneta ma polo uliuli o le aisa, e leai se ola ma se susulu.

O le la foi e nafa ma o tatou vaitau uma. A o taamilo le Lalolagi, e ese le pa'u o ave o le La i luga o le fogaeleele, ma mafua ai ona fesuisuiai le vevela, lea e mafua ai ona eseese tau. O le malosi o le la e mafai ai foi ona tatou gaosia le eletise e ala i paneta o le la ma faamafanafanaina ai lo tatou paneta.

E feso'ota'i fo'i le la i le tele o tu ma aga. O se faaaʻoaʻoga, i aso anamua, sa tapuaʻi tagata i le La o se atua ma fai taulaga i ai. O le tele o tausamiga ma sauniga e totonugalemu i le La, e aofia ai le taumafanafana ma le taumalulu solstices.

E mafai ona iai se aafiaga malosi o le lā i o tatou faalogona. I le vaitau malulu, pe a puupuu aso ma le susulu o le la i le tele o taimi, e toʻatele tagata e mafatia i le faʻafitauli o le vaitau. O le fa'atalitali ma le fa'atalitali i aso la e mafai ona lava e fa'aeaina ai o tatou agaga ma fa'afiafia atili ai i tatou. Ma i le taimi o le taumafanafana, o le i ai o le la e faʻamalosia ai i tatou e o atu i le natura, fiafia i le matafaga, vaomatua poʻo vaituloto, ma faʻaalu se taimi i fafo.

E ui lava e foliga mai e ofo, ae o le tele o le la e mafai ona afaina ai lo tatou soifua maloloina. O le so'ona fa'aalia i ave o le la o le UV e mafai ona mu ai le la, maanuminumi vave, pisia tausaga, ma fa'ateleina ai le lamatiaga o le kanesa o le pa'u. E taua le puipuia o o tatou paʻu e ala i le ofuina o lavalava talafeagai, faʻaogaina o le la ma aloese mai le faʻaumiumi o le paʻu i le la i itula maualuga.

I le tele o aganuu ma tapuaiga, o le la o se faailoga taua o le ola, mana ma le toe faʻafouina. Mo se faʻataʻitaʻiga, i tala faʻasolopito Eleni, o le atua o Apollo sa fesootaʻi ma le la ma vailaʻau, ma i aganuu a Aztec, o le atua o Tonatiuh sa tapuaʻia o le la lava ia. E oo lava i aso nei, o le la e masani ona faʻaaogaina e fai ma faʻailoga i matata eseese, e pei o faatufugaga, tusitusiga, musika poʻo le faʻataʻitaʻiga.

I le faaiuga, O le la o se malosiaga taua i o tatou olaga. A aunoa ma lea, o le a matua ese le olaga i le lalolagi ma leai se mafanafana ma le malamalama. O le mea lea, e tatau ona tatou talisapaia ma faʻaaloalo i lana matafaioi i o tatou olaga, e le gata o se puna o le malosi, ae faʻapea foʻi ma se faʻailoga faaleaganuu ma faaleagaga.

Tuua se faamatalaga.